Năm 2003, vườn quốc gia này được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới. Sau 10 năm bảo tồn và phát triển (2003 - 2013), điểm du lịch này có thêm nhiều điều thú vị.
Vườn quốc gia (VQG) Phong Nha - Kẻ Bàng nằm ở trung tâm của dãy Trường Sơn, thuộc địa phận tỉnh Quảng Bình, phía tây có chung đường ranh giới với Khu bảo tồn đa dạng sinh học quốc gia Hin Nậm Nô, Lào. Di sản thiên nhiên thế giới VQG Phong Nha - Kẻ Bàng có tổng diện tích 85.754 ha, chứa đựng nhiều môi trường sống trên cạn và dưới nước, rừng nguyên sinh, rừng thứ sinh, các khu vực phục hồi tự nhiên, rừng rậm nhiệt đới và thảo nguyên cũng như là nơi phong phú về hệ thống hang động kỳ vĩ và có ý nghĩa lớn về mặt khoa học. Di sản được bảo vệ bởi một vùng đệm bao quanh có tổng diện tích khoảng 200.000 ha, vùng lõi được chia thành 3 phân khu quản lý: phân khu bảo vệ nghiêm ngặt (64.894 ha), phân khu phục hồi sinh thái (17.449 ha) và phân khu dịch vụ hành chính (3.411 ha).
Ảnh: Trà Mi
Trong vườn có lượng lớn các loài động thực vật, trong đó, nhiều loài có trong sách đỏ VN. Hiện đã ghi nhận có 849 loài động vật có xương sống và 395 loài động vật không xương sống; thực vật có trên 2.694 loài. Đi trên đường, việc tình cờ bắt gặp những chú gà rừng, chim, sóc… nhởn nhơ là chuyện bình thường. Vì thế, khi đến Phong Nha - Kẻ Bàng, du khách tha hồ ngắm cảnh, thưởng ngoạn.
Phong Nha - Kẻ Bàng là khu vực karst (vùng đá vôi) lớn và cổ được hình thành cách đây khoảng 400 triệu năm. Cùng với những thay đổi kiến tạo có quy mô lớn, cảnh quan karst của Phong Nha - Kẻ Bàng cực kỳ phức tạp với nhiều nét đặc trưng về địa mạo. Với trên 104 km hang động và các dòng sông ngầm tạo cho Phong Nha - Kẻ Bàng trở thành một trong những hệ sinh thái karst trên núi đá vôi nổi bật nhất trên thế giới. Cảnh quan karst của khu vực này không chỉ phức tạp mà còn cổ sơ, tính đa dạng cao về mặt địa chất và những đặc trưng về địa mạo có tầm quan trọng đáng kể.
Quá trình hình thành karst không chỉ tạo ra các dòng sông ngầm mà còn nhiều kiểu hang động khác nhau bao gồm hang khô, hang dạng bậc thang, hang treo, hang dạng hình cây, hang cắt chéo kèm theo là muôn dạng thạch nhũ lộng lẫy như chốn tiên cảnh. Trong đó, hang Phong Nha với chiều dài hơn 44,5 km là hang nổi tiếng nhất của hệ thống hang động mà thuyền du lịch có thể đi sâu vào trong tới tận 1,5 km.
Sau khi VQG Phong Nha - Kẻ Bàng được công nhận là di sản thiên nhiên thế giới, hoạt động du lịch tại Phong Nha - Kẻ Bàng bắt đầu phát triển. Đặc biệt, từ năm 2009 đến nay, công tác phát triển du lịch, bổ sung các dịch vụ du lịch đáp ứng nhu cầu của du khách đã được Ban Quản lý VQG Phong Nha - Kẻ Bàng chú trọng. Có nhiều tuyến, điểm du lịch mới, hấp dẫn được đưa vào phục vụ du khách như động Thiên Đường, tuyến du lịch sinh thái Rào Thương - hang Én, suối nước Mọoc Sông Chày - hang Tối... Và trong tháng 4.2013 tới đây sẽ đưa vào khai thác tuyến du lịch có nhiều thắng cảnh tuyệt đẹp: Hang Thung Trẹ - Thung lũng Sinh Tồn.
Đặc biệt, sau gần 20 năm khai thác du lịch động Phong Nha, hang động tiêu biểu nhất của di sản Phong Nha - Kẻ Bàng, du khách mới có cơ hội trải nghiệm đủ 7 tiêu chí dẫn đầu của động Phong Nha (được Hội Hang động Hoàng gia Anh công nhận) thông qua tuyến du lịch Phong Nha - Khám phá 1.500 m chiều sâu bí ẩn. Đây là loại hình du lịch mới, hấp dẫn lần đầu tiên được khai thác tại Phong Nha - Kẻ Bàng.
Với “trái tim” là Phong Nha - Kẻ Bàng, hằng năm, doanh thu từ hoạt động du lịch ước đạt hàng trăm tỉ đồng, góp phần ổn định, phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Bình. Thông qua việc phát triển du lịch, công tác bảo tồn được đảm bảo. Tuy nhiên, với những giá trị vô giá về địa chất, địa mạo, đa dạng sinh học, hàng trăm hang động, cảnh quan thiên nhiên thơ mộng..., hoạt động du lịch tại di sản Phong Nha - Kẻ Bàng chưa tương xứng với tiềm năng. UBND tỉnh Quảng Bình đang đẩy mạnh kêu gọi các doanh nghiệp đầu tư vào phát triển du lịch tại di sản Phong Nha - Kẻ Bàng.
Trương Quang Nam